Sunday 10 January 2010

"Atrack, Munhausen, atrack" - ანუ ქართული ვარიანტი


თუ არ წაგვიკითხავს, თითოეულ ჩვენგანს მაინც სმენია გერმანელი ბარონის - მიუნჰაუზენის შესახებ, რომელიც გამუდმებით იტყუებოდა. არა, ჩემს გეგმებში ნამდვილად არ შედის ცრუპენტელა ბარონის შესახებ წერა, უბრალოდ, განწყობა "P.S."-ის გუშინდელმა სიუჟტმა მომიტანა.

ბევრი "პროფესიონალი" ჟურნალისტის მხრიდან გამიგია თენგო გოგოტიშვილის შეფასებები, რომ ის არის ცოცხალი მაგალითი, თუ რას  არ უნდა აკეთებდეს ჟურნალისტი. შეიძლება მართლებიც არიან, თუმცა მიმაჩნია, რომ სხვა დანარჩენებზე კეთილსინდისიერად იქცევა: მათგან განსხვავებით მყარი პოზიცია აქვს და არც მალავს. ალბათ, სწორედ ეს და ჩვენი იდეოლოგიური პოზიციების მეტ-ნაკლები თანხვედრის ბრალია რომ მის სიუჟეტებს ყოველთვის ხალისით ვუყურებ. 

თუმცა, როდესაც ბარონ მიუნჰაუზენისადმი მიძღვნილი სიუჟეტი ვნახე, ცოტა არ იყოს, აღშფოთებამ მომიცვა. დრამატურგიულად თავიდან ყველაფერი კარგად მიდიოდა, სიუჟეტის თემა იყო ბარონ მიუნჰაუზენის სახლ-მუზეუმი, რომელიც ლატვიაში მდებარეობს, დამთვალიერებლებს კი ბარონის "ცოლი" მასპინძლობს. ჯერ ვერ მივხვდი, რაში იყო საქმე, ვფიქრობდი, რა გაუჭირდა გოგოტიშვილს ისეთი, რომ ზღაპრის გმირებზე დაიწყო სიუჟეტების კეთება-მეთქი, მაგრამ მთავარი სიურპრიზი სიუჟეტის დასკვნით ნაწილში გველოდა. 

თურმე, ნუ იტყვით, ბარონი მიუნჰაუზენი სულაც არ ყოფილა ბარონი. ეგ კი არა, არც გერმანული ფესვებით ტრაბახი შეეძლო. რიგითი რუსი ჯარისკაცის სამხედრო მუნდირს ატარებდა და ტყუილებში ცხოვრობდა. ავტორმა არ დაიზარა და შემოგვთავაზა ნაწყვეტები ლატვილების მიერ ბარონზე გადაღებული მულტიპლიკაციური ფილმიდან, რომლის სათაური ორიგინალში ასე ჟღერს: "Atrack, Munhauzen, atrack". არა, ნუ ნერვიულობთ, ქართული უწყინარი სიტყვა "კაცისა" არ იყოს, რომელიც იტალიურად სულაც არ ჟღერს უწყინარად, სიტყვა "atrack" ლატვიურ ენაზე "ჩქარას" ნიშნავს.

არ ვიცი, რას იფიქრებდნენ ლატვიელები სიუჟეტი რომ ენახათ, მაგრამ მისი ხილვის შემდეგ ისეთი შთაბეჭდილება დამრჩა, რომ მთელი ხუთწუთიანი მასალა სწორედ ამ სიტყვის ორიგინალურ ვარიანტში, ოღონდ - ქართული კონტექსტით გამოყენებას ეძღვნებოდა. საფინალო ფრაზა, ასე ჟღერდა: "რუსებო, ნუ გაგვიatrackეთ საქმეო"..

რა დასამალია და, აღშფოთებული დავრჩი, რადგან ჟურნალისტს აშკარად ზედმეტი მოუვიდა. საერთოდაც, ამ პროფესიის სპეციფიკურობა და მთელი ეშხი ისაა, რომ სათქმელს ფორმა მოუნახო. გოგოტიშვილის ბოლოდროინდელი სიუჟეტებიდან კი უფრო მეტი და მეტი ღვარძლი, და ბილწსიტყვაობის მცდელობა ჩანს, რაც იმის მანიშნებელია, რომ ან სათქმელი, ან გამოხატვის ფორმა ამოეწურა. 

ამ შემთხვევაში ფორმაა აშკარად შესაცვლელი, თორემ მაყურებელში გაღიზიანებას იწვევს. რადგან, რაც არ უნდა კარგად იყოს გაკეთებული, ერთი და იგივე ფორმა მომაბეზრებელი ხდება, თან თუ ტენდენციურობა აშკარად შესამჩნევია და ჟურნალისტის თავს ფრთების გაშლის უფლებასაც აძლევს.

ეს ერთი და მეორე, მაინტერესებს, "პოსტკრიპტუმს" ჰყავს თუ არა რედაქტორი, რომელიც ამოწმებს სიუჟეტების ხარისხს? ხომ არსებობს ზღვარი, რომელიც არ უნდა გადალახო და თუ მაინცდამაინც გინდა ჩარჩოებიდან გამოსვლა, ამისათვის გინებასა და ბილწსიტყვაობაზე  მწარე ფორმა მონახო? და თუ ჟურნალისტი თავად ვერ ავლებს ზღვარს, ვიღაცამ ხომ უნდა მისცეს მითითება?

პირადად მე, "P.S."-სთან სხვა პრეტენზიებიც მაქვს, რომელიც ამ პოსტის თემა არ გახლავთ, თუმცა აუცილებლად გავამახვილებ ყურადღებას და ცალკე პოსტს მივუძღვნი.

2 comments:

Toma said...

როგორ მიყვარდა მისი ისტორიების კითხვაა :)
ბავშვობაში ძლაიან ბევრის ვკითხულობდი :)

სხვათაშორის მიუნჰაუზენის სინდრომიც კი არსებობს ფსიქოლოგიასა და ფსიქიატრიაში :)

clown said...

ჟურნალისტს ნამდვილად ზედმეტი მოუვიდა :X